Den Haag, 18 september 2025 – Het was muisstil in de plenaire zaal toen Lidewij de Vos, fractievoorzitter van Forum voor Democratie, haar betoog begon tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen. Geen verhullend taalgebruik, geen aarzelende compromissen: de jonge politica opende met een dreigende waarschuwing dat Nederland afstevent op “de afgrond” en dat alleen een radicale koerswijziging het land nog kan redden.
Waar andere fractieleiders hun verhaal verpakte in technocratische berekeningen of vage beloftes, koos De Vos voor een frontale aanval op wat zij consequent het “afbraakbeleid” noemt van de opeenvolgende kabinetten. Haar boodschap: alles moet anders, en wel nu.
Een utopisch toekomstbeeld.
De Vos schetste een bijna sprookjesachtig alternatief Nederland. Een land waarin een modaal gezin honderden euro’s per maand overhoudt, de benzineprijs daalt naar één euro per liter en de inkomstenbelasting wordt vervangen door een vlaktaks van twintig procent, bovenop een belastingvrije voet van dertigduizend euro per werkende.
“Stelt u zich dat eens voor,” zei ze, terwijl ze de zaal strak aankeek. “Een land waar een starter weer een huis kan kopen, waar middenstanders kunnen floreren en waar een fulltimer niet twee of drie dagen per week voor de overheid werkt, maar voor zijn eigen toekomst.”
Het beeld dat ze schetste klonk voor sommigen als een onbereikbare droom. De Vos erkende dat: “Het klinkt te mooi om waar te zijn. Maar het kan wel. Het is een kwestie van kiezen.”
Drie vijanden: immigratie, klimaat en Europa.
Volgens De Vos is Nederland zo rijk dat deze plannen haalbaar zijn, ware het niet dat miljarden worden “verspild” aan drie hoofdkostenposten: immigratie, klimaatbeleid en de Europese Unie. Geen van de andere partijen durft daar volgens haar werkelijk aan te tornen.
Ze wil niet alleen de instroom van migranten drastisch beperken, maar ook remigratie stimuleren. Een “remigratiebeurs” zou mensen moeten verleiden terug te keren naar hun land van herkomst. Sociale voorzieningen zouden pas na tien jaar werken toegankelijk moeten zijn.
Op klimaatgebied kiest FVD voor totale afbraak van het huidige beleid. Windturbines zouden moeten verdwijnen, huizen weer worden aangesloten op gas, en het Groninger gasveld zou opnieuw in productie moeten worden genomen. “Alleen een krankzinnige spoelt zijn welvaart door de gootsteen voor 0,00007 graden minder opwarming in 2050,” zei De Vos fel, verwijzend naar internationale klimaatdoelstellingen.
En dan is er Brussel. Voor De Vos is het simpel: Nederland moet de Europese Unie verlaten. Geen hervormingen of moeizame onderhandelingen, maar een totale terugtrekking. “Wij willen onze grenzen, onze munt en ons buitenlandbeleid terug. Geen miljarden meer naar Brussel.”
Een frontale aanval op de politieke cultuur.
Wat haar redevoering onderscheidde, was niet alleen de inhoud, maar vooral de toon. De Vos nam geen blad voor de mond en hekelde de Haagse cultuur van “uitvluchten en commissies”.
Volgens haar verschuilen andere partijen zich structureel achter verdragen, adviezen en internationale afspraken om eigen verantwoordelijkheid te ontlopen. Ze haalde een voorbeeld aan uit een recent integratiedebat, waarin een voorstel om migranten pas na tien jaar recht te geven op een uitkering werd afgedaan met de opmerking dat dit “juridisch niet mogelijk” zou zijn. Haar reactie: “Dan passen we toch de wet aan? Dat is juist onze taak als parlement.”
Een persoonlijk tintje.
De Vos verweefde in haar betoog persoonlijke observaties. Ze vertelde hoe jongeren massaal overwegen Nederland te verlaten. Volgens recent onderzoek zou 58 procent van de 18- tot 30-jarigen serieus nadenken over emigratie.
“Ik ben 28,” zei ze. “Als de huidige trend zich voortzet, behoor ik tot de laatste generatie die nog in een herkenbaar Nederland is opgegroeid. De laatste generatie die de kustlijn zag zonder windturbines. De laatste generatie die geen minderheid is in eigen land.”
Die woorden hingen zwaar in de lucht. Het was een dramatische, bijna apocalyptische schets, die zowel bewondering als ongemak opriep.
Vergelijkingen met het verleden.
Opvallend was haar verwijzing naar de film Good Bye Lenin!, over de val van de DDR. Net zoals Oost-Duitsers zich geen samenleving konden voorstellen buiten de planeconomie, zo zouden Nederlandse politici niet in staat zijn buiten de bestaande beleidskaders te denken.
“Het getuigt van schaamteloze gemakszucht en incompetentie,” concludeerde ze. “Want politiek is keuzes maken. En die keuzes worden hier niet gemaakt.”
Concrete voorstellen.
Tussen de retoriek door presenteerde De Vos een reeks concrete voorstellen:
- Belastingen: vlaktaks van 20%, belastingvrije voet van €30.000.
- Immigratie: geen quotum, maar netto remigratie; sociale voorzieningen pas na 10 jaar werk.
- Klimaat & energie: stopzetting klimaatbeleid, heropening gas- en kolencentrales, ontmanteling windturbines.
- EU: volledige uittreding, geen betalingen meer aan Brussel.
- Stikstof: afschaffen van de stikstofwet, toetsing op basis van empirische natuurdata zoals in Frankrijk en Italië.
- Overheid: algehele krimp van het ambtenarenapparaat en stopzetting van steun aan Oekraïne.
Elk voorstel werd gepresenteerd als een keuze die de Kamer volgens haar eenvoudig kan maken, mits de politieke wil aanwezig is.
Kritiek en controverse.
Hoewel De Vos vooral sprak tegen een zaal die grotendeels kritisch tegenover haar ideeën staat, is duidelijk dat haar boodschap resoneert bij een deel van de bevolking. Forum voor Democratie heeft de afgelopen jaren een vaste achterban opgebouwd die zich aangetrokken voelt tot de radicale afwijzing van immigratie, klimaatbeleid en Europese integratie.
Tegelijkertijd roepen haar voorstellen veel vragen op. Deskundigen betwijfelen de haalbaarheid van een belastingvrije voet van €30.000 of het ontmantelen van reeds gebouwde windparken. Ook de juridische en economische consequenties van een vertrek uit de EU zijn immens.
Maar juist in dat spanningsveld – tussen verleidelijke beloftes en praktische uitvoerbaarheid – zit de kracht van haar verhaal. Het is een politiek die belooft te breken met de logica van compromissen en technocratische berekeningen, en die inzet op gevoel, identiteit en een radicaal nieuw begin.
De verkiezingsboodschap.
Het slot van haar betoog liet geen ruimte voor twijfel. De Vos positioneerde de Algemene Beschouwingen nadrukkelijk als een opmaat naar 29 oktober, wanneer FVD een nieuw politiek programma presenteert.
“Het roer moet om. Niet een beetje, niet met halve maatregelen, maar echt,” zei ze. “Nederland moet weer zelf beslissen over grenzen, geld en energie. We moeten stoppen met immigratie, klimaatbeleid, stikstofbeleid en Brusselse bemoeienis. Alleen zo kunnen we onze cultuur, welvaart en veiligheid doorgeven aan de volgende generatie.”
Een nieuwe politieke generatie?
Of de boodschap van De Vos ook buiten haar achterban gehoor zal vinden, blijft onzeker. In de Kamer stuitten haar voorstellen op scepsis, maar de intensiteit waarmee ze sprak, maakte indruk – zelfs op tegenstanders.
Het beeld van een jonge politica die zichzelf neerzet als vertegenwoordiger van “de laatste generatie in een herkenbaar Nederland” past in een bredere trend van populistische politiek die inzet op existentiële dreiging en belofte van verlossing.
Wat opviel was de overtuiging waarmee ze sprak: geen spoor van twijfel, geen ruimte voor nuance. Voor haar is de keuze helder: ofwel Nederland kiest voor radicale verandering, ofwel het land glijdt af in verval.
Slot.
Toen De Vos haar microfoon neerlegde, bleef het even stil. Buiten scheen de zon over het Binnenhof, waar toeristen hun foto’s maakten alsof alles nog bij het oude was. Maar binnen, in de plenaire zaal, had een jonge politica net een bom gelegd onder de fundamenten van de Haagse consensus.
Of haar boodschap werkelijkheid wordt, zal afhangen van de kiezer. Maar één ding is zeker: Lidewij de Vos heeft zichzelf deze dag stevig op de kaart gezet. Ze dwingt politiek Den Haag tot een keuze, en laat zien dat zelfs in een tijd van cynisme en compromissen, woorden nog steeds de kracht hebben om een land te laten sidderen.
